بو ناڤەرۆکێ
Food from local crops

بدوماهيك ئينانا برسێ

بوارێ چاندنێ لجيهانێ خارنا پێتڤى بۆ هەميا بەرهەم دئينيت، بەلێ بشێوەكێ گەلەك نەهەڤسەنگ دهێتە دابەشكرن. دگەل ڤێ چەندێ ژى، هەر مروڤەكى مافێ هەى دخارنەكا پێتڤى وتەندروست. رێكخراوا (Welthungerhilfe) مافێ مروڤايەتى دخارنێ دكەتە ددلێ هەمى چالاكيێن خۆدا لدەمەكى ئەم كاردكەين بۆ بجهئينانا ئارمانجا گەشەپێدانا بەردەوام يا نەتەوێن ئێكگرتى كو ئەوژى " نەهێلانا برسێ يە هەتا سالا ٢٠٣٠".

هۆكارێن برسێ

برس وبەخوراكى، بەرى هەر تشتەكى، ژئەنجامێ هەژاريێ يە. خێزانێن پارێ پێتڤى نەبيت بۆ خارنێ نەشێن چاڤدێريا تەندروستيا خۆ بكەن ونەشێن وەبەرهێنانێ دخاندنێ دا بكەن بۆ زاروكێن خۆ. برس پتر بەلاڤدبيت لدەڤەرێن دويرەدەست لجيهانێ كو خەلك بۆ خارنا خۆ وژيانا خۆ پشت بەستنێ ب ژينگەها سروشتى دكەن. وئاريشێن ئاسايشا خوراكێ زێدەدبن دناڤ جڤاكێن گوندا ژبەر گەفێن هەڤركيێن چەكدار وكارەساتێن سروشتى وكارتێكرنێن گهورينا سەقاى، وەكى بارانێن دومدرێژ يان هشكاتيێ.

وباراپتر وەلاتێن ئاستێن بلندێن برسێ هەين توشى مەرجێن بازرگانى يێن نەدادپەروەرانە دبن. بلندبوونا داخازێ لسەر ئاهێن خارنێ وبەرهەمێن چاندنێ يێن خاڤ لبازارێن جيهانى دبيتە گەف لسەر ئاسايشا خوراكێ بۆ خێزانێن گوندا يێن گەلەك ژوان ئێدى نەشێن ژەمێن خارنێ يێن تەندروست دابين بكەن.

نەيەكسانى لڤان وەلاتا دبيتە ئەگەرێ لاوازبوونا پێگەهێ جڤاكى يێ هاولاتيێن ژهەميا هەژارتر ومافێ وان كو بهێنە گوهدان، وئەڤە لدوماهيێ دبيتە ئەگەرێ زێدەبوونا برسێ. هەروەسا، حوكمرانيا خراب وگەندەلى ئاستەنگا دروست دكەن بۆ گەشەپێدانێ وەكى دەستدانانا سەر عەردى.

ئەنجامێن برسێ

پتر ژ٨٠٠ مليون كەسا لسەرانسەرى جيهانێ دنالن ژبرسێ ونيزيكى دوو مليار كەسا ژى ڤيتامين وكانزايێن سەرەكى بدەستڤەنائينن- وئەڤە شێوەكە ژشێوەيێن بەدخوراكيێ. برس وبەدخوراكى دبنە رێگر بۆ گەشەپێدانا گشتى يا دەڤەرا وكارتێكرنەكا مەزنا هەى لسەر كاريگەرى وتەندروستيا جڤاكى. كەسێن ژهەميا لاوازتر مەسترين قوربانيێن برسێ نە وپرانيا وان زاروكن.

ژبەر جوداهيێن بنياتى دناڤ جڤاكێن كلاسيكى، ئافرەت رێژەكا كێما خاندنێ ودەريڤێن كارى بدەستڤەدئينن. پرانيا ئافرەتا ژێدەرێن خۆ يێن تايبەت نينە وباراپتر بارگرانيەكا دووجاركى رادكەن يا كارێ چاندنێ وخودانكرنا زاروكا، هەروەسا كێمبوونا زانياريا لدور پرسێن خارنێ وپاقژيا تەندروستى مەترسيا لسەر زاروكا زێدە دكەت.

بدەستڤەئينانا خارنا پێتڤى تشتەكێ گرنگە بۆ ئافرەتێن دووگيان ودەيكێن شيردەر وزاروكا ل ١٠٠٠ روژێن ئێكێ ژژيانا وان. كێمبوونا خارنێ دبيتە ئەگەرێ لاوازبوونا سيستەمێ بەرگريێ يێ زاروكى، وچێدبيت دگەل كێمبوونا گشتى يا خارنێ، ببيتە ئەگەرێ پەكەفتنێن جەستەيى وسنورداركرنا گەشەكرنا مێشكى بۆ زاروكا.

نەهێلانا هۆكارا

ستراتيجيەتا رێكخراوا (Welthungerhilfe) تەكەز دكەت لسەر بجهئينانا ئاسايشا خوراكێ بشێوەكێ بەردەوام بۆ تەخێن لاواز. ب هەڤكاريەكا موكم دگەل جڤاكێن خومالى ورێكخراوێن هەڤپشك، پروژێن مە كێماسيێن سيستەمێن خارنێ وسيستەمێن ئابورى چارەسەر دكەن دپێخەمەت نەهێلانا وان. وبۆ بجهئينانا ڤى ئارمانجى، ئەم كاردكەين برێكا شێوازێن وەكى چاندنا دجهدا: هاندانا شێوازێن چاندنێ وبەرهەمێن گونجاى لدويڤ كاودان وروشەنبيريا خومالى، وبهێزكرنا خۆراگريێ: بەرهەڤكرنا جڤاكا بشێوەكێ باشتر بۆ بەرسينگرتنا قەيران وكارەساتا وكێمكرنا كارتێكرنێن وان وبهێزكرنا جڤاكێ سڤيل: گەهاندنا دەنگێن خەلكێ فەراموشكرى داكو داخازا مافێن خۆ بكەن. پتر زانياري لدور شێوازێن مە (لينك لسەر لاپەرێ شێوازا) بۆ نەهێلانا برسێ لجيهانێ.

Children taking part in a lesson © Welthungerhilfe

رێبازا مە ژبو نەهێلانا برسێ لجیهانێ

نيزيكبوون لدوماهيک ئینانا برسێ

پێنگاڤێن مەزنێن هاتينە هاڤێتن بەرەڤ نەهێلانا برسێ لسەر ئاستێ جيهانێ لدەمەكى كو ئەم هۆكارێن برسێ چارەسەر دكەين. بەرى دوو سەد سالا، نيزيكى نەه كەسا ژهەر دەه كەسا دهەژاريەكا دژواردا دژين، ئەڤروكە رێژە ئێك كەسە ژهەر دەه كەسا. پيڤەرێ برسا سالانە يا رێكخراوا (Welthungerhilfe) كێمبوونا ئاستێن برسێ دياردكەت لهەمى وەلاتێن ڤەكولين لسەر هاتيە كرن بدرێژاهيا پانزدە سالێن بورى. بۆ نموونە ل ئەفريقيا، رێژەيا كێمبوونا برسێ ٣٠% بوو. لدوماهيێ، ژدامەزراندنا رێكخراوا (Welthungerhilfe) بەرى پتر ژ٥٠ سالا، رێژەيا مرنا زاروكا لباشورێ جيهانێ كێمبوويە ژپتر ژ٢٠% بۆ كێمتر ژ٥%.